Câu tục ngữ “Chớ đánh rắn trong hang, chớ đánh đại bàng trên núi” ẩn chứa một triết lý dân gian sâu sắc về sự khôn ngoan, mưu lược và ứng xử trong cuộc sống. Ẩn sau những hình ảnh đời thường là những bài học thấm thía về thế và lực, về cách lựa chọn thời điểm, không gian và phương pháp hành động phù hợp.

Bà con bản Nà Vằn xưa nay chỉ quen nuôi lợn, nuôi gà, nuôi dê... còn chuyện nuôi cá thì cứ như chuyện lạ. Người trong bản bảo nhau: "Cá suối đầy rẫy, bắt một buổi sáng cũng có nồi canh, cần gì phải nuôi".

Tục ngữ Việt Nam từ ngàn xưa đã đúc kết nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống và con người. Một trong những câu nói quen thuộc, giàu ý nghĩa giáo dục là: “Trâu chết để da, người chết để tiếng.” Câu tục ngữ hàm chứa thông điệp đạo lý lớn: Giá trị đích thực của con người là những gì còn lại trong lòng người khác sau khi đã rời xa cuộc đời này.

Phê phán những người chỉ biết nói mà không làm, lời nói không mang lại giá trị hay hiệu quả thực tế, dân gian có câu: "Kẻ nói suông như vườn cỏ dại". Câu nói mỉa mai sâu sắc, lột tả bản chất của những kẻ chỉ giỏi khẩu khí mà không hành động, thông qua một hình ảnh ẩn dụ vừa quen thuộc vừa gợi nhiều suy ngẫm trong đời sống nông nghiệp của người Việt.

Trong đơn vị, ai cũng biết Hùng, chuyên lo hệ thống điện, âm thanh, ánh sáng, loa đài. Người gọn gàng, hiền lành, giỏi sửa chữa nhưng cứ nhìn thấy con gái thôi là Hùng cũng đỏ mặt như bị chập điện.

Trung đội trưởng Huy có biệt danh mà cả đơn vị đều phải công nhận: "Huy lái lụa". Chẳng phải vì anh có bằng đua hay từng thi thố ở một giải đua nào mà vì tài lái chiếc xe Win cũ mèm, vượt mọi địa hình hiểm trở. Chiếc xe như người bạn tri kỷ, gắn bó với anh từ những ngày đầu về đơn vị công tác, cùng anh rong ruổi khắp các bản làng vùng cao. Xe có tiếng máy nổ đặc trưng, lúc nào cũng gầm gào như tiếng cối xay. Yên xe thì phải "độ" thêm vài miếng vá, tay lái hằn những vết mòn thời gian. Có điều đặc biệt, chiếc xe chưa bao giờ phụ lòng người lái.

“Bán trời không văn tự" là một câu nói dân gian nhằm châm biếm, chê bai những kẻ nói năng huênh hoang, khoác lác, hứa hẹn những điều viển vông, to lớn nhưng không có cơ sở hay khả năng thực hiện.

Trong kho tàng tục ngữ Việt Nam, câu “Lạt mềm buộc chặt” gợi lên hình ảnh quen thuộc trong đời sống lao động, đồng thời hàm chứa một triết lý sâu xa về cách ứng xử trong các mối quan hệ của con người. Sợi lạt tuy mềm mại, tưởng chừng mong manh, nhưng nếu biết cách buộc khéo thì lại rất chắc chắn, bền chặt. Hình ảnh ấy được dân gian nâng lên thành lời răn dạy: Trong cư xử, quản lý, giáo dục hay đối nhân xử thế, sự mềm mỏng, linh hoạt nhiều khi hiệu quả hơn so với sự cứng nhắc, áp đặt.

Ở bản Máy cuộc sống của người dân còn khá khó khăn. Cuối bản có con suối chảy xiết cắt ngang qua. Mỗi lần trời mưa lớn, nước suối lại dâng cao, ngập hết những con đường mòn. Muốn ra khỏi bản, người dân phải lội suối, đôi khi phải chờ đợi hàng giờ để nước rút, mới có thể đi được.